Authors
Maciej Krzemiński
UNIWERSYTET GDAŃSKI, EMAIL: MACIEJ.KRZEMINSKI@UG.EDU.PL,
ORCID: 0000-0002-2386-1423
- Volume 5 Issue (1) 2021
31-41
Przedstawiony artykuł wpisuje się w tematykę zmian społecznych i gospodarczych spowodowanych przez pandemię COVID-19. Celem artykułu jest przedstawienie szerokiego zakresu działań realizowanych przez Unię Europejską w celu walki z pandemią COVID-19 oraz jej konsekwencjami gospodarczo-społecznymi i ocena, jak mogą one wpłynąć na funkcjonowanie Unii Europejskiej w przyszłości. W artykule zaprezentowano podstawę prawną działań Unii Europejskiej w zakresie ochrony zdrowia oraz reakcję Unii Europejskiej na pandemię i jej konsekwencje. Autor dokonuje przeglądu finansowej i organizacyjnej odpowiedzi na kryzys spowodowany przez COVID-19, w szczególności dotyczącej udostępnienia szczepionek, wsparcia dla systemów opieki zdrowotnej oraz wsparcia dla gospodarek.
Autor wnioskuje, iż Unia Europejska, pomimo początkowej opieszałości, ostatecznie prawidłowo zareagowała na wyzwania związane z COVID-19, tworząc liczne mechanizmy wsparcia dla gospodarek oraz dla obywateli. W szczególności sukcesami są: wspólne zakupy szczepionki i innych środków medycznych i ochronnych; bezpośrednie wsparcie dla narodowych systemów ochrony zdrowia; pośrednie i bezpośrednie wsparcie dla gospodarek. Nie do przecenienia jest też fakt, że zaistniały kryzys wykazał, iż oczekiwania społeczeństw państw członkowskich wykraczają znacznie poza przyznaną Unii legitymację traktatową w sprawach ochrony zdrowia oraz że stworzenie narzędzi pomocowych przyśpieszyło pierwszy krok w kierunku unii
fiskalnej (pożyczki na rynkach finansowych / emisja obligacji).
Artykuł odwołuje się do materiałów źródłowych instytucji europejskich i opracowań dotyczących skutków gospodarczych i społecznych pandemii. W artykule zostały wykorzystane metody analizy instytucjonalno-prawnej oraz analizy systemowej.
Baldwin R., Weder di Mauro B. 2020. Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes, London: CEPR Press.
Bénassy-Quéré A., Marimon R., Pisani-Ferry J., Reichlin L., Schoenmaker D., Weder di Mauro B. 2020, “COVID-19: Europe needs a catastrophe relief plan” [in:] Baldwin R., Weder di Mauro B., Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes, London: CEPR Press.
Białyncki Birula P. 2011. „Wykorzystanie metod nowego zarządzania publicznego w kształtowaniu polityki zdrowotnej Unii Europejskiej”, Zarządzanie Publiczne, No. 4 (18), Kraków.
Bielecki T., 2020. Koronakryzys. Włoskie żale do Europy. https://p.dw.com/p/3aHQy , 01.04.2020, [accessed on: 07.10.2021]
Czachór Z. 2004. Zmiany i rozwój w systemie Unii Europejskiej po Traktacie z Maastricht, Wrocław.
Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1082/2013/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia oraz uchylająca decyzję nr 2119/98/WE, Dz.U. L 293 z 5.11.2013, Bruksela
Europejski instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE), Komisja Europejska, 2021, Bruksela, https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/economic-and-fiscal-policy-coordination/financial-assistance-eu/funding-mechanisms-and-facilities/sure_pl [accessed on: 30.09.2021].
Gourinchas P-O. 2020. “Flattening the pandemic and recession curves” [in:] Baldwin R., Weder di Mauro B., Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes, London: CEPR Press.
Komunikat Komisji – Decydujący moment dla Europy: naprawa i przygotowanie na następną generację, COM(2020) 456 final, 27.05.2020 Bruksela
Komunika Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19, (2020/C 91 I/01), 20.03.2020, Bruksela
Komunikat Komisji - Skoordynowana reakcja gospodarcza na epidemię COVID-19, COM(2020) 112 final, 13.03.2020 Bruksela
Komunikat Komisji - Strategia UE dotycząca szczepionek przeciwko COVID-19, COM(2020) 245 final, 17.06.2020, Bruksela
Konkluzje Rady – nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej 17-21.07.2020, EUCO 10/20, 21.07.2020, Bruksela.
Konkluzje Rady w sprawie kryzysu gospodarczego i ochrony zdrowia, Dz.U. C 217/2 z 10.07.2014
Konkluzje Rady w sprawie europejskiego semestru 2021: roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na rok 2021, 12631/20, Rada UE, 06.11.2020, Bruksela
Krekota M., Świerczyński M., Traple E. 2012. Prawo farmaceutyczne, Warszawa.
Krzysztszek A., Koronawirus: Szczepienia w UE oficjalnie rozpoczęte. Jak poradziły sobie kraje członkowskie?, https://www.euractiv.pl/ section/bezpieczenstwo-i-obrona/news/koronawirus-szczepienia-szczepionka-ue-kraje-europa-pandemia/ 28.12.2020, [accessed on: 15.11.2021].
von der Leyen U., Przemówienie przewodniczącej von der Leyen wygłoszone na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego dotyczące skoordynowanych działań UE na rzecz zwalczania pandemii koronawirusa i jej skutków, Komisja Europejskia, Bruksela 16.04.2020 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/speech_20_675 [accessed on: 04.12.2021].
McEvoy E., Ferri D. 2020. “The Role of the Joint Procurement Agreement during the COVID-19 Pandemic: Assessing Its Usefulness and Discussing Its Potential to Support a European Health Union”, European Journal of Risk Regulation, Special No. 4, Vol. 11: Beyond COVID-19: Towards a European Health Union, Cambridge University Press.
Q&A - Pytania i Odpowiedzi na temat negocjacji dotyczących szczepionek, Komisja Europejska, 08.01.2021, Bruksela.
Rapid risk assessment: Coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic: increased transmission in the EU/EEA and the UK – seventh update, European Centre for Disease Prevention and Control, Stockholm, March 2020.
Risk assessment: Outbreak of acute respiratory syndrome associated with a novel coronavirus, Wuhan, China; first update, European Centre for Disease Prevention and Control, Stockholm, January 2020.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2221 z dnia 23 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do zasobów dodatkowych i przepisów wykonawczych w celu zapewnienia pomocy na wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność (REACT-EU), Dz.U. L 437 z 28.12.2020, 30—42, 23.12.2020, Bruksela
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1303/2013, rozporządzenie (UE) nr 1301/2013 oraz rozporządzenie (UE) nr 508/2014 w odniesieniu do szczególnych środków w celu uruchomienia inwestycji w systemach ochrony zdrowia państw członkowskich i innych sektorach ich gospodarek w odpowiedzi na wystąpienie epidemii COVID-19 [Inicjatywa inwestycyjna w odpowiedzi na koronawirusa], COM(2020) 113 final, 13.03.2020, Bruksela
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/558 zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1301/2013 i (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do szczególnych środków zapewniających wyjątkową elastyczność na potrzeby wykorzystania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w odpowiedzi na epidemię COVID-19, Dz. U. L. 130/1, 23 kwietnia 2020, Bruksela
Rozporządzenie Rady w sprawie ustanowienia europejskiego instrumentu tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia ryzyka bezrobocia w związku z sytuacją nadzwyczajną (SURE) spowodowaną pandemią COVID-19, COM(2020) 139 final, 02.04.2020 Bruksela
Rozporządzenie (WE) nr 851/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiające Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, Dziennik Urzędowy L 142, 30/04/2004, Bruksela
Standard Eurobarometer 93 Report The EU and the coronavirus outbreak, Komisja Europejska, lato 2020, Bruksela
Szczepanik M. 2020., Społeczeństwa wobec integracji europejskiej w trakcie pandemii, Biuletyn PISM, No. 236 (2168).
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana), Dz.U. C 326 z 26.10.2012, Bruksela
Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana), Dz.U. C 326 z 26.10.2012, Bruksela
Ustawa z dnia 02.03.2020 r o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz.U. 2020 poz. 374
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, Dz.U. 2020 poz. 695
Wolska A. 2020. Już 18 mld euro z polityki spójności wydane na walkę z pandemią COVID-19, Euractiv.pl, 20.12.2020, https://www. euractiv.pl/section/polityka-regionalna/news/juz-18-mld-euro-z-polityki-spojnosci-na-walke-z-pandemia-covid-19-koronawirus/ [accessed on: 20.09.2021].
Wyplosz C. 2020. “So far, so good: And now don’t be afraid of moral hazard” [in:] Baldwin R., Weder di Mauro B., Mitigating the COVID. Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes, London: CEPR Press.
WHO announces COVID-19 outbreak a pandemic, WHO 12.03.2020, https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/news/news/2020/3/who-announces-covid-19-outbreak-a-pandemic [accessed on: 24.09.2021].
Zaremba A. 2020. Beneficjenci w dobie koronawirusa czyli jak ratować projekt w czasie epidemii, Rodl&Partner, https://www.roedl.pl/pl/ warto-wiedziec/warto-wiedziec/koronawirus/beneficjenci-w-dobie-koronawirusa-czyli-jak-ratowac-projekt-w-czasie-epidemii [accessed on: 02.09.2021].
Zasady kumulacji pomocy z poszczególnych sekcji komunikatu Komisji, UOKiK, Warszawa 2020, https://www.uokik.gov.pl/download. php?id=19273, (dostęp 23.09.2021).