Koncepcja federalizmu fiskalnego w UGW, a nowe programy rozwojowe UE | PECSA - Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej

Koncepcja federalizmu fiskalnego w UGW, a nowe programy rozwojowe UE

Authors

Rafał Widerski

SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE, R_WIDERSKI@O2.PL
ORCID: 0000-0002-7307-3804

Volume 5 Issue (2) 2021

Pages

77-89

DOI

10.51149/ROEA.2.2021.7

Abstract

Artykuł omawia dwie główne asymetrie w Unii Gospodarczo-Walutowej (UGW), które powstały na przestrzeni ostatnich dwóch dekad, tj. od momentu wprowadzenia wspólnej waluty „euro”. Od początku utworzenia UGW wymieniana jest asymetria we wspólnym obszarze unii gospodarczej (mniej scentralizowana polityka fiskalna) w porównaniu z unią walutową (z zarządzaniem ponadnarodowym). Ponadto na tle kryzysu zadłużenia państw członkowskich w 2010 roku ujawniła się druga asymetria: między „rdzeniami” państwami członkowskimi strefy euro a państwami z jej „peryferii”. Każda z tych dwóch asymetrii stworzyła szereg wyzwań – politycznych i instytucjonalnych – w obszarze polityki fiskalnej. W trakcie kryzysu wywołanego pandemią koronawirusa z 2020 roku, po raz kolejny budzą się główne idee polityczne podważające stabilność i trwałość funkcjonowania UGW. W związku z tym badanie zostało oparte na analizie literatury.

PDF

Keywords

References

Aizenman J., Jinjarak Y. 2011. The role of fiscal policy in response to the financial crisis, World Economic Situation and Prospects, Background paper. https://www.imf.org/external/np/seminars/eng/2012/fincrises/pdf/ch14.pdf [accessed on: 28.05.2021].
Arrow, K. 1970. “The Organization of Economic Activity: Issues Pertinent to the Choice of Market Versus Non-Market Allocation” w: Joint Economic Committee, The Analysis and Evaluation of Public Expenditures, The PPB System, Vol. I. Washington, D.C.: U.S. GPO.
Artis, M. J., Zhang W. 2001. “Core and Periphery in EMU: A Cluster Analysis. Economic Issues Journal Articles.” Economic Issues, No. 6: 47–58.
Bayoumi, T., Eichengreen B. 1993. “Shocking Aspects of European Monetary Integration.” W: Adjustment and Growth in the European Monetary Union, F. Torres, F. Giavazzi (eds.) Cambridge: Cambridge University Press, 193–229.
Benassy-Quere A., Pagot X, Wolff G. B. 2016. „Fiscal Union for Euro Area?”. Bruegel Policy Contrybution, No. 05: 1-17.
Clarida R. ,Gali J., Gertler M. 1998. “Monetary Policy Rules in Practice Some International Evidence”. European Economic Review, Vol. 42, No. 6: 1033-1067.
Corden W. M. 1972. Monetary Integration, “Essays in International Finance”, 93.
Crescenzia R., Giuab M., Sonzogno G.V. 2021, “Science Direct Mind the Covid-19 crisis: An evidence-based implementation of Next Generation EU”. Journal of Policy Modeling, Vol. 43, No. 2: 278–297. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2021.03.002, [accessed on: 28.05.2021].
De Grauwe P. 1993, The political Economy of Monetary Integration, Oxford University Press, Oxford.
De Grauwe P. 1998. “The euro and financial crises”. Financial Times 20th February.
De Grauwe P. 2012. “In Search of Symmetry in the Eurozone”. CEPS Policy Briefs 268: 1-5.
De Grauwe P. 2015. „Design failures of the Eurozone” in: The Eurozone Crisis A Consensus View of the Causes and a Few Possible Solutions, R. Baldwin, F. Giavazzi (eds.), London: CEPR Press, 99-108.
Demertzis M., Hallett A.H., Rummel O. 1997. “Does a Core-Periphery Regime Make Europe into an Optimal Currency Area?” in: European Monetary Union. Transition, International Impact and Policy Options, P. J. J. Welfens (ed.), Berlin: Springer, 161-234.
Domańska A. 2008. „Synchronizacja cykli koniunkturalnych jako kryterium wejścia do optymalnego obszaru walutowego” w: Swadźba S. (red.) Systemy gospodarcze i ich ewolucja w kierunku jednolitego europejskiego obszaru walutowego. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, 177-189.
Domańska A. Kostrzewa K. 2015, Macroeconomic Policy Shocks and Trade Openness in Light of the Studies on the International Competitiveness, VAR Approach Analysis, Proceedings of IASTEM International Conference, World Research Library, pp. 198- 203, ISBN: 978-93-85832-50-5.
Domańska A. 2015. „Szoki polityki fiskalnej i monetarnej jako przedmiot badań makroekonomii gospodarki otwartej”, Studia i Prace KES No.1(21)/2015, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
Domańska A., Kostrzewa K. 2015. „Polityka fiskalna jako uwarunkowanie handlu zagranicznego w małej otwartej gospodarce. Wykorzystanie modelu VAR dla Polski” w: Uwarunkowania i czynniki rozwoju handlu międzynarodowego, M. Maciejewski, S. Wydymus (red.), CeDeWu, Warszawa. 85-104.
Domańska A., Kostrzewa K. 2015. „Szoki polityki fiskalnej i pieniężnej w Polsce – wpływ na główne zmienne makroekonomiczne w latach 2005–2014”, Studia Ekonomiczne, No. 4/2015, INE PAN, Warszawa: 420-430,
Dyson. K., Featherstone K. 1999. The Road to Maastricht: Negotiating Economic and Monetary Union. Oxford: Oxford University Press
ECB: https://www.ecb.europa.eu/euro/html/index.en.html

Enderlein H., Verdun A. 2009. “Ten Years of EMU: What Have We Learned in Political Science? Special Issue.” Journal of European Public Policy, Vol. 16, No. 4: 490–639. doi:10.1080/13501760902872106.
European Commission. 2020b. Special meeting of the European Council (17, 18, 19, 20 and 21 July 2020) Conclusions. Available at https://www.consilium.europa.eu/media/45109/210720-euco-final-conclusions-en.pdf. [accessed on: 13.11.2020].
European Commission 2020c. Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committe and the Committee of theRegions Europe’s moment:Repair and Prepare for the Next Generation, COM (2020) 456 final. Available at https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0 456&from=EN [accessed on: 13.11.2020].
Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/SDG_17_40/default/table
Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/TEC00115/default/table
Feldstein M. S. 2009. Rethinking the Role of Fiscal Policy. NBER working papers series, working paper 14684.
Feldstein M. 1997. „EMU and International Conflict”. Foreign Affairs November.
Friedman M. 1997. „The euro: Monetary unity to political disunity?”. Project Syndicate 28 August
Ferreiro J., Fontana G., Serrano F. 2008. Fiscal Policy in the European Union. Palgrave Macmillan.
Hansen B. 1958. The Economic Theory of Fiscal Policy. London: Routledge.
IMF. 2019. World Economic Outlook „Global Manufacturing Downturn, Rising Trade Barriers. https://www.elibrary.imf.org/view/books/ 081/28248-9781513508214-en/28248-9781513508214-en-book.xml, [accessed on: 28.05.2021].
Inman R.P., Rubinfeld, D.L. 1997. “Rethinking federalism”. Journal of Economic Perspectives, Vol. 11, No. 4: 43-64.
Kenen P. B. 1969. “The Theory of Optimum Currency Areas – An Eclectic View”. In: International Economic Integration: Monetary, fiscal and factor mobility issues, M. N. Jovanović (ed.), London: Routledge, 59-78.
Kirkegaard Jacob F. 2011. “The Euro Area Crisis: Origin, Current Status, and US Responses”. Congressional Testimony 11.
Kirkegaard Jacob F. 2011. “The Euro Area Crisis: Origin, Current Status, and US Responses”. Congressional Testimony 11.
Kirsch G. 2011. „Kryzys euro to nie tylko kryzys walutowy”, w: Monitor Europejski, Europa i Euro, czerwiec 2011.
Krugman P. 2012. “Monetary Versus Fiscal Policy, Revisited”. New York Times, 1.09.2012. http://krugman.blogs.nytimes.com/2012/ 09/01/monetary-versus-fiscal-policy-revisited/, [accessed on: 26.07.2014].
Krugman P. 2009. The Return of Depression Economics and the Crisis of 2008. New York: W.W. Norton Company Limited.
Magnifico G. 1971. “European Monetary Unification for Balanced Growth – A New Approach”. Essays in International Finance, No. 88: 1-45.
Latoszek E. 2007. Integracja Europejska, mechanizmy i wyzwania. Warszawa: Książka i Wiedza, 55-57.
McKinnon R. I. 1963. “Optimum Currency Areas”. The American Economic Review, No. 53: 717-25.
Mundell R A. 1961. “A Theory of Optimum Currency Areas”, The American Economic Review, No. 51: 667-665.
Mueller D.C. “Why federalism?” w: Molander P. 2004, Fiscal Federalism in Unitary States. Kluwer Academic Publishers, 132.
Oates W. E. 1972. Fiscal Federalism. Harcourt Brace Jovanovich, Inc., New York.
Oates W.E. 1999. “An Essay on fiscal federalism”, Journal of Economic Literature. Vol. 37, No. 3: 1120-1149.
Oates W. E. 2005. Toward A Second-Generation Theory of Fiscal Federalism. Springer Science + Business Media, Inc, Netherlands.
Oręziak L. 2008. „Polityka budżetowa w strefie euro”. Bank i Kredyt, No. 5: 3-30.
Ricci L.A.1997. A Model of an Optimum Currency Area, „IMF Working Paper”, June.
Rogoff K. 1985. “The Optimal Degree of Commitment to an Intermediate Monetary Target”, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 100, No. 4: 1169-89.
Rosiak T. 2014. „Ewolucja roli polityki fiskalnej w najnowszej teorii ekonomii i praktyce gospodarczej” w: Piątek S. (red.), Rola sektora publicznego w okresie kryzysu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Roubini N., Mihm S. 2011. Ekonomia kryzysu. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Business.
Snider D. A. 1967. “Optimum Adjustment Processes and Currency Areas”. Essays In International Finance 62: 1-23.
Staniłko J. F. 2011. „Czy strefa euro przetrwa swój pierwszy kryzys?” w: Platon na Wall Street, Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej & Centre for European Renewal, 223-272.
Stiglitz J.E. 2004. Ekonomia sektora publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 879.
Ubide Á. 2014. “The North-South Divide in the Euro Area. Op-ed Published by El Pais as ‘La Division Norte-sur En La Zona Euro’ English Translation.” Peterson Institute for International Economics, April 13. https://www.piie.com/commentary/opeds/north-south-divide-euro-area
UE, Euratom: Decyzja 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r DECYZJA RADY (UE, Euratom) 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej oraz uchylająca decyzję 2014/335/UE, Euratom. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32020D2053
Verdun A. 1996. “An ‘Asymmetrical’ Economic and Monetary Union in the EU: Perceptions of Monetary Authorities and Social Partners.” Journal of European Integration, Vol. 20, No. 1: 59–81. doi:10.1080/07036339608429045.
Weingast B. R. 2009. “Second generation fiscal federalism: The implications of fiscal incentives”, Journal of Urban Economics, No. 65: 279-293.
Widerski R. 2013. „Strefa euro, projekt niedokończony” w: Bednarczyk J., Sobol M. (eds.) System finansowy wobec wyzwań rozwojowych. Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy Spatium, 233-250.
Widerski R. 2016. „Stabilizacyjny aspekt polityki fiskalnej w strefie euro” w: Opolski K., Górski J. (eds.). Wyzwania integracji gospodarczej w Unii Europejskiej. Warszawa: Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, 233–246.
Widerski R. 2018. Polityka fiskalna a innowacyjność gospodarki, w: Opolski K., Górski J. (eds.), Innowacyjność polskiej gospodarki: wybrane aspekty. Warszwa: Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, 49–61.
Zawiślińska I. 2008. Optymalny obszar walutowy. Teoria i praktyka na kontynencie amerykańskim, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.

References

Aizenman J., Jinjarak Y. 2011. The role of fiscal policy in response to the financial crisis, World Economic Situation and Prospects, Background paper. https://www.imf.org/external/np/seminars/eng/2012/fincrises/pdf/ch14.pdf [accessed on: 28.05.2021].
Arrow, K. 1970. “The Organization of Economic Activity: Issues Pertinent to the Choice of Market Versus Non-Market Allocation” w: Joint Economic Committee, The Analysis and Evaluation of Public Expenditures, The PPB System, Vol. I. Washington, D.C.: U.S. GPO.
Artis, M. J., Zhang W. 2001. “Core and Periphery in EMU: A Cluster Analysis. Economic Issues Journal Articles.” Economic Issues, No. 6: 47–58.
Bayoumi, T., Eichengreen B. 1993. “Shocking Aspects of European Monetary Integration.” W: Adjustment and Growth in the European Monetary Union, F. Torres, F. Giavazzi (eds.) Cambridge: Cambridge University Press, 193–229.
Benassy-Quere A., Pagot X, Wolff G. B. 2016. „Fiscal Union for Euro Area?”. Bruegel Policy Contrybution, No. 05: 1-17.
Clarida R. ,Gali J., Gertler M. 1998. “Monetary Policy Rules in Practice Some International Evidence”. European Economic Review, Vol. 42, No. 6: 1033-1067.
Corden W. M. 1972. Monetary Integration, “Essays in International Finance”, 93.
Crescenzia R., Giuab M., Sonzogno G.V. 2021, “Science Direct Mind the Covid-19 crisis: An evidence-based implementation of Next Generation EU”. Journal of Policy Modeling, Vol. 43, No. 2: 278–297. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2021.03.002, [accessed on: 28.05.2021].
De Grauwe P. 1993, The political Economy of Monetary Integration, Oxford University Press, Oxford.
De Grauwe P. 1998. “The euro and financial crises”. Financial Times 20th February.
De Grauwe P. 2012. “In Search of Symmetry in the Eurozone”. CEPS Policy Briefs 268: 1-5.
De Grauwe P. 2015. „Design failures of the Eurozone” in: The Eurozone Crisis A Consensus View of the Causes and a Few Possible Solutions, R. Baldwin, F. Giavazzi (eds.), London: CEPR Press, 99-108.
Demertzis M., Hallett A.H., Rummel O. 1997. “Does a Core-Periphery Regime Make Europe into an Optimal Currency Area?” in: European Monetary Union. Transition, International Impact and Policy Options, P. J. J. Welfens (ed.), Berlin: Springer, 161-234.
Domańska A. 2008. „Synchronizacja cykli koniunkturalnych jako kryterium wejścia do optymalnego obszaru walutowego” w: Swadźba S. (red.) Systemy gospodarcze i ich ewolucja w kierunku jednolitego europejskiego obszaru walutowego. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, 177-189.
Domańska A. Kostrzewa K. 2015, Macroeconomic Policy Shocks and Trade Openness in Light of the Studies on the International Competitiveness, VAR Approach Analysis, Proceedings of IASTEM International Conference, World Research Library, pp. 198- 203, ISBN: 978-93-85832-50-5.
Domańska A. 2015. „Szoki polityki fiskalnej i monetarnej jako przedmiot badań makroekonomii gospodarki otwartej”, Studia i Prace KES No.1(21)/2015, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
Domańska A., Kostrzewa K. 2015. „Polityka fiskalna jako uwarunkowanie handlu zagranicznego w małej otwartej gospodarce. Wykorzystanie modelu VAR dla Polski” w: Uwarunkowania i czynniki rozwoju handlu międzynarodowego, M. Maciejewski, S. Wydymus (red.), CeDeWu, Warszawa. 85-104.
Domańska A., Kostrzewa K. 2015. „Szoki polityki fiskalnej i pieniężnej w Polsce – wpływ na główne zmienne makroekonomiczne w latach 2005–2014”, Studia Ekonomiczne, No. 4/2015, INE PAN, Warszawa: 420-430,
Dyson. K., Featherstone K. 1999. The Road to Maastricht: Negotiating Economic and Monetary Union. Oxford: Oxford University Press
ECB: https://www.ecb.europa.eu/euro/html/index.en.html

Enderlein H., Verdun A. 2009. “Ten Years of EMU: What Have We Learned in Political Science? Special Issue.” Journal of European Public Policy, Vol. 16, No. 4: 490–639. doi:10.1080/13501760902872106.
European Commission. 2020b. Special meeting of the European Council (17, 18, 19, 20 and 21 July 2020) Conclusions. Available at https://www.consilium.europa.eu/media/45109/210720-euco-final-conclusions-en.pdf. [accessed on: 13.11.2020].
European Commission 2020c. Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committe and the Committee of theRegions Europe’s moment:Repair and Prepare for the Next Generation, COM (2020) 456 final. Available at https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0 456&from=EN [accessed on: 13.11.2020].
Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/SDG_17_40/default/table
Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/TEC00115/default/table
Feldstein M. S. 2009. Rethinking the Role of Fiscal Policy. NBER working papers series, working paper 14684.
Feldstein M. 1997. „EMU and International Conflict”. Foreign Affairs November.
Friedman M. 1997. „The euro: Monetary unity to political disunity?”. Project Syndicate 28 August
Ferreiro J., Fontana G., Serrano F. 2008. Fiscal Policy in the European Union. Palgrave Macmillan.
Hansen B. 1958. The Economic Theory of Fiscal Policy. London: Routledge.
IMF. 2019. World Economic Outlook „Global Manufacturing Downturn, Rising Trade Barriers. https://www.elibrary.imf.org/view/books/ 081/28248-9781513508214-en/28248-9781513508214-en-book.xml, [accessed on: 28.05.2021].
Inman R.P., Rubinfeld, D.L. 1997. “Rethinking federalism”. Journal of Economic Perspectives, Vol. 11, No. 4: 43-64.
Kenen P. B. 1969. “The Theory of Optimum Currency Areas – An Eclectic View”. In: International Economic Integration: Monetary, fiscal and factor mobility issues, M. N. Jovanović (ed.), London: Routledge, 59-78.
Kirkegaard Jacob F. 2011. “The Euro Area Crisis: Origin, Current Status, and US Responses”. Congressional Testimony 11.
Kirkegaard Jacob F. 2011. “The Euro Area Crisis: Origin, Current Status, and US Responses”. Congressional Testimony 11.
Kirsch G. 2011. „Kryzys euro to nie tylko kryzys walutowy”, w: Monitor Europejski, Europa i Euro, czerwiec 2011.
Krugman P. 2012. “Monetary Versus Fiscal Policy, Revisited”. New York Times, 1.09.2012. http://krugman.blogs.nytimes.com/2012/ 09/01/monetary-versus-fiscal-policy-revisited/, [accessed on: 26.07.2014].
Krugman P. 2009. The Return of Depression Economics and the Crisis of 2008. New York: W.W. Norton Company Limited.
Magnifico G. 1971. “European Monetary Unification for Balanced Growth – A New Approach”. Essays in International Finance, No. 88: 1-45.
Latoszek E. 2007. Integracja Europejska, mechanizmy i wyzwania. Warszawa: Książka i Wiedza, 55-57.
McKinnon R. I. 1963. “Optimum Currency Areas”. The American Economic Review, No. 53: 717-25.
Mundell R A. 1961. “A Theory of Optimum Currency Areas”, The American Economic Review, No. 51: 667-665.
Mueller D.C. “Why federalism?” w: Molander P. 2004, Fiscal Federalism in Unitary States. Kluwer Academic Publishers, 132.
Oates W. E. 1972. Fiscal Federalism. Harcourt Brace Jovanovich, Inc., New York.
Oates W.E. 1999. “An Essay on fiscal federalism”, Journal of Economic Literature. Vol. 37, No. 3: 1120-1149.
Oates W. E. 2005. Toward A Second-Generation Theory of Fiscal Federalism. Springer Science + Business Media, Inc, Netherlands.
Oręziak L. 2008. „Polityka budżetowa w strefie euro”. Bank i Kredyt, No. 5: 3-30.
Ricci L.A.1997. A Model of an Optimum Currency Area, „IMF Working Paper”, June.
Rogoff K. 1985. “The Optimal Degree of Commitment to an Intermediate Monetary Target”, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 100, No. 4: 1169-89.
Rosiak T. 2014. „Ewolucja roli polityki fiskalnej w najnowszej teorii ekonomii i praktyce gospodarczej” w: Piątek S. (red.), Rola sektora publicznego w okresie kryzysu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Roubini N., Mihm S. 2011. Ekonomia kryzysu. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Business.
Snider D. A. 1967. “Optimum Adjustment Processes and Currency Areas”. Essays In International Finance 62: 1-23.
Staniłko J. F. 2011. „Czy strefa euro przetrwa swój pierwszy kryzys?” w: Platon na Wall Street, Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej & Centre for European Renewal, 223-272.
Stiglitz J.E. 2004. Ekonomia sektora publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 879.
Ubide Á. 2014. “The North-South Divide in the Euro Area. Op-ed Published by El Pais as ‘La Division Norte-sur En La Zona Euro’ English Translation.” Peterson Institute for International Economics, April 13. https://www.piie.com/commentary/opeds/north-south-divide-euro-area
UE, Euratom: Decyzja 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r DECYZJA RADY (UE, Euratom) 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej oraz uchylająca decyzję 2014/335/UE, Euratom. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32020D2053
Verdun A. 1996. “An ‘Asymmetrical’ Economic and Monetary Union in the EU: Perceptions of Monetary Authorities and Social Partners.” Journal of European Integration, Vol. 20, No. 1: 59–81. doi:10.1080/07036339608429045.
Weingast B. R. 2009. “Second generation fiscal federalism: The implications of fiscal incentives”, Journal of Urban Economics, No. 65: 279-293.
Widerski R. 2013. „Strefa euro, projekt niedokończony” w: Bednarczyk J., Sobol M. (eds.) System finansowy wobec wyzwań rozwojowych. Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy Spatium, 233-250.
Widerski R. 2016. „Stabilizacyjny aspekt polityki fiskalnej w strefie euro” w: Opolski K., Górski J. (eds.). Wyzwania integracji gospodarczej w Unii Europejskiej. Warszawa: Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, 233–246.
Widerski R. 2018. Polityka fiskalna a innowacyjność gospodarki, w: Opolski K., Górski J. (eds.), Innowacyjność polskiej gospodarki: wybrane aspekty. Warszwa: Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, 49–61.
Zawiślińska I. 2008. Optymalny obszar walutowy. Teoria i praktyka na kontynencie amerykańskim, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.